Komunikacja, która buduje

  Dlaczego warto pracować nad komunikacją interpersonalną?   Słowa mogą budować albo niszczyć, dodawać odwagi albo podcinać skrzydła. Każde słowo  jest wypowiadane bezpowrotnie. Nikt nie może cofnąć raz wypowiedzianych wyrazów. Możemy się z nich tłumaczyć, wyjaśniać ich prawdziwe intencje natomiast „ blizny” często  pozostają. Gdybym miała wskazać jedną najważniejszą kompetencję zwiększającą jakość naszych relacji z innymi byłaby to KOMUNIKACJA. Brian Tracy powiedział „ Poprawiając swoją komunikację poprawiasz każdą sferę swojego życia”.

  Jak wdrożyć nawyk skutecznej i świadomej komunikacji z innymi? Dobrą wiadomością jest fakt, że umiejętności skutecznej i świadomej komunikacji, możemy się nauczyć.  Dzięki tej umiejętności  wyrażamy siebie, swoje potrzeby, poglądy, wartości bez ranienia drugiej osoby.  Skutkuje to lepszymi relacjami z innymi ludźmi, a także z samym sobą.   W poniższym artykule znajdziesz kilka porad dotyczących tego jak poprawiać swoją komunikację oraz dowiesz się co może ją skutecznie zniszczyć. Z nauką komunikacji jest jednak jak z uczeniem się każdej innej umiejętności- potrzeba wiele prób aby wdrożyć ją  w swoje życie.   Wdrażanie skutecznej komunikacji wymaga odwagi oraz cierpliwości.  Odwaga jest istotna,  ponieważ łatwiej jest powielać zachowania, które są dla nas znane.  Cierpliwość i samodyscyplina są kluczowe, ponieważ wdrożenie nowej umiejętności wymaga czasem wiele prób.  

Przyczyną wypowiadania bolesnych słów jest kierowanie się schematem:

BODZIEC- REAKCJA  

Dzięki posiadaniu wiedzy na temat komunikacji i świadomym jej wdrażaniu, nasz model zachowania zmienia się o jeden element:

  BODZIEC- REFLEKSJA- REAKCJA    

    Co niszczy komunikację? Na temat barier w komunikacji w psychologii napisano już bardzo wiele.  Cztery główne przemocowe komunikaty według M. Rosenberga twórcy „ Porozumienia bez przemocy” to:  

• OSĄD - stosunkowo łatwo go rozpoznać, ma formę przymiotników. Np. Jesteś zbyt nieśmiały, leniwy, nieodpowiedzialny. Stosowanie osądów służy relacji opartej na dominacji. Ten kto osądza „ wie lepiej” a osądzany jest często na słabszej pozycji. Stosowanie osądów w konfliktach, powoduje często nawarstwienie nieprzyjemnych emocji i odwraca uwagę od istoty problemu. Dzieje się tak dlatego, że osoba osądzana traktuję ocenę jako atak i skupia się na tym aby się bronić.

• ZRZUCANIE ODPOWIEDZIALNOŚCI – polega na nieprzyznawaniu się do winy, przejawia się w trudnościach z przepraszaniem.

  Zawsze wypieramy się odpowiedzialności za nasze czyny jeżeli sądzimy, że nasze zachowanie było spowodowane:

• Działaniem tajemniczych sił- np. musiałem to zrobić
• Problemami osobistymi, diagnozą lekarską np. Reaguję w tak nerwowy sposób, ponieważ mam nadciśnienie
• Cudzymi działaniami- np. Piję, ponieważ ona mnie zdenerwowała.
• Niepohamowanymi impulsami – np. Poczułam taką silną złość, że musiałam go uderzyć
• Poleceniami innych osób – np. Zrobiłem to, ponieważ on mi kazał
• Naciskiem grupy- np. Piłam dlatego, że oni na mnie naciskali

  Każdy z nas jest odpowiedzialny za własne reakcje, emocje i zachowanie. Zrzucanie odpowiedzialności w chwilowo poprawia nastrój, natomiast w dłuższej perspektywie utrudnia rozwój osobisty i pogarsza relacje  z innymi.  

• PORÓWNYWANIE - Piotr był w stanie mnie zrozumieć, a Ty nie. Porównywanie jest formą osądów. Ponadto stosowanie porównań często obniża poczucie własnej wartości u osoby, która jest odbiorcą tych słów. Najsilniejsze negatywne konsekwencje przynosi wtedy gdy jest wypowiadane publicznie.

• ŻĄDANIA – żądanie to motywowanie innych za pomocą strachu. W ukrytej formie brzmi „Zrobisz to o co cię proszę, albo będzie źle”.  Przykłady komunikatów zawierających żądanie:  Proszę Cię napraw swoje relacje z tym klientem, w przeciwnym razie nie będę mógł dać ci premii lub Musisz mi pomóc dzisiaj po pracy.

  Przeciwieństwem żądania są PROŚBY. Różnica pomiędzy prośbą a żądaniem, polega na akceptowaniu odmowy. Osoba, która wyraża prośbę akceptuje scenariusz, że druga osoba może nie zgodzić się na jej propozycję.   Każdy z tych komunikatów, wypowiedziany nawet w uprzejmej i miłej formie zazwyczaj wywołuje nieprzyjemne emocje. Natomiast powtarzany regularnie, może trwale zniszczyć relację lub wywołać brak zaufania [1]  

  Na jakim poziomie empatycznej i świadomej komunikacji jestem?

1 KROK: ŚWIADOMOŚĆ 4 KOMUNIKATÓW BLOKUJĄCYCH

(OSĄDU, WYPIERANIA ODPOWIEDZIALNOŚCI,ŻĄDAŃ, PORÓWNYWANIA) Po przeczytaniu I części artykułu już znasz 4 podstawowe niszczące komunikaty. Kolejnym krokiem jest zdobycie uważności aby móc je również zaobserwować w codziennym życiu.

  2 KROK: ELIMINACJA KOMUNIKATÓW BLOKUJĄCYCH W SWOICH WYPOWIEDZIACH

Jeżeli potrafisz zauważyć w swoich codziennych wypowiedziach osąd, wypieranie odpowiedzialności, żądania czy też porównania- kolejnym krokiem jest próba ich wyeliminowania. Rezygnacja z tych nawyków powoduje, że nasza komunikacja staje się coraz bardziej świadoma.  Nie będziemy również inicjatorami rozmowy wpływającej w destruktywny sposób na innych.

  3 KROK: WPROWADZENIE NOWYCH NAWYKÓW

W tym etapie zamiast używać osądów ( np. Jesteś spóźnialski), lub zrzucać odpowiedzialność ( np. Nie miałem wyboru. Musiałem to zrobić bo on mi kazał), częściej odwołujemy się do swoich emocji (np. Czuję złość wtedy gdy się spóźniasz),  faktów ( np. wczoraj nie wykonałeś projektu na czas, co utrudniło nam dalszą pracę), swoich wartości ( np. ważna jest dla mnie nasza relacja i szczerość).   Innymi słowy, w 3 kroku mówimy bardziej o sobie, ze swojej perspektywy, zamiast o innych. W naszych komunikatach częściej pojawia się słowo „ Ja”, zamiast „ Ty jesteś…”   Dzięki temu łatwiej i skuteczniej wyrażamy siebie.  

4 KROK: TRWANIE PRZY ŚWIADOMEJ KOMUNIKACJI, NAWET PRZY ROZMÓWCY, KTÓRY UŻYWA BLOKUJĄCYCH KOMUNIKATÓW

  Łatwiej jest rezygnować z osądów, zrzucania odpowiedzialności, żądań i porównań gdy jesteśmy zrelaksowani i otaczamy się przyjaznymi ludźmi.  Gdy jednak sytuacja staje się coraz bardziej stresująca, a osoba z którą rozmawiamy zaczyna np. osądzać, żądać, zrzucać odpowiedzialność, porównywać to sztuką jest zachować spokój i nie odpowiadać w podobny sposób.  Gdy jednak tego nie zrobimy i odpowiadamy agresją, zwiększamy konflikt. Nasza rozmowa zaczyna zmieniać tor na model bodziec- reakcja.

  5 KROK: POSTAWA WSPÓŁPRACY I EMPATII

  Jeżeli potrafimy już zachować spokój i utrzymać model bodziec- REFLEKSJA- reakcja, nawet w sytuacji w której otrzymujemy od osoby wypowiadającej się komunikaty blokujące – osiągnęliśmy wielki sukces ! Posiadamy zdolność utrzymania wewnętrznej równowagi a nasza komunikacja jest zrównoważona i w pełni świadoma. Kolejnym krokiem jest wzbudzenie empatii. Przejawia się ona w próbie zrozumienia jakie niezaspokojone potrzeby są ukryte w rozmówcy, który używa raniących słów. Jest to metoda, która skutecznie zmniejsza poziom złości. W tym etapie ważna jest postawa współpracy, która polega na skoncentrowaniu się na wspólnych rozwiązaniach dla problemów, zamiast na szukaniu winnych.  Rozwiązanie nie opiera się na strachu, litości czy przyjmowaniu nie swojej odpowiedzialności.[2]

  A Ty? Na którym etapie komunikacji dzisiaj jesteś? Co możesz zrobić aby przejść do kolejnego kroku?   Praca nad skuteczną komunikacją to trudna a czasem długa droga. Po zapoznaniu się z tym artykułem i dostrzeganiu komunikatów blokujących jesteś już w 1 kroku. Od Twojej decyzji i twojego wysiłku zależy w którym z tych kroków będziesz jutro, a w którym za parę lat.